Zesenveertig jaar geleden, op zondag 27 maart 1977, kwamen 583 mensen om het leven bij een vliegtuigongeluk op de luchthaven Los Rodeos. Twee Boeings 747 kwamen in de dichte mist met elkaar in botsing en de gevolgen waren catastrofaal. Deze crash staat geboekstaafd als het meest dodelijke vliegtuigongeval uit de geschiedenis van de luchtvaart als we de doorboring van de Twin Towers in New York buiten beschouwing laten. Op de KLM-vlucht 4805 lieten 234, vooral Nederlandse passagiers en 14 bemanningsleden het leven, op de PanAm Flight 1736 werden 335 personen van het leven beroofd. Bij wonder overleefden 70 passagiers uit de Amerikaanse B747 dit gruwelijk ongeval.
Om de slachtoffers te herdenken is een herdenkingsplaats opgericht op de Mesa Motaberg in La Laguna. De herdenkingsplaats die op 27 maart 2007 onder de naam International Tenerife Memorial werd onthuld is een 18 meter hoog monument in de vorm van een wenteltrap, ook Stairway to Heaven genoemd, en is gemaakt door de Nederlandse kunstenaar Ruud van de Wint.
Slecht zicht
Om te begrijpen wat er precies is gebeurd moeten we even terugdenken in de tijdsgeest van toen. Er was slechts één luchthaven op Tenerife en daar verliep alle luchtverkeer. Kleinere maar grotere passagiersvliegtuigen zoals de Boeing 747 brachten toeristen uit Europa en Amerika naar het eiland, een hele bedoening als je de grootte van de luchthaven bekijkt. Op vandaag is het ondenkbaar dat er in het noorden kolossale Boeings 747 zouden landen en opstijgen maar 40 jaar geleden was dat een doodnormale zaak.
Ook het weer speelt vliegverkeer soms parten en dat was ook zo op deze 27 maart in het jaar 1977. Een nieuwe passaatwolk was ontstaan en kroop tergend traag over het noorden van Tenerife. Deze vochtige luchtlaag van 800 tot 1.500 meter dik, ook wel de maritieme grenslaag genoemd, komt vanaf de oceaan aan land en wordt hogerop gestuwd door de bergachtige vorm van het eiland. Dan zie je van bovenaf een wolkenzee over het land schuiven en dit fenomeen liet toen de luchthaven in een bijzondere dikke mistlaag verdwijnen.
Drukte en misverstanden
Ook toevalligheden speelden een rol in deze calamiteit. Het PanAm-toestel hoorde niet eens op Tenerife te zijn maar door een bommelding op de luchthaven van Gran Canaria, ook de eindbestemming, werd het vliegtuig afgeleid naar Tenerife Norte en daar stonden meteen twee van de grootste vliegtuigen uit die tijd heel dicht bijeen op het tarmac.
Uit later onderzoek is gebleken dat vanuit de controletoren enkele verkeerd begrepen instructies werden verstuurd en dat heterodyne of het gelijktijdig gebruik maken van één radiofrequentie de communicatie tussen de jumbo’s en de verkeerstoren heeft verstoord, met de fatale gevolgen van dien.
Ook blijkt uit de transcripties die later in het onderzoek werden toegevoegd dat spraakverwarring medeoorzaak was van het jammerlijke ongeval.
In 1977 had de vliegveiligheid in de burgerluchtvaart een zeer hoge veiligheidstandaard bereikt, vooral vliegtechnisch.
Doordat de technologie en vooral de computertoepassingen in vliegtuigen snel evolueerden was de kans dat een ongeluk te wijten was aan technisch falen kleiner.
Menselijke falen kan men echter nooit uitsluiten. En doordat een ongeluk altijd gedirigeerd wordt door een samenloop van omstandigheden is een crash nooit uit te sluiten.
Ik werp geen steen en beschuldig hier niemand. Enkel vind ik het jammer dat het lot hier heeft gezorgd voor een pijnlijk gebeuren.
Tijdsverloop
Het is even na 17.00 uur lokale tijd als de Boeing 747 van KLM klaar staat voor vertrek aan het begin van de enige startbaan op het vliegveld. Door drukke verkeersomstandigheden kon het KLM-vliegtuig de taxibaan niet gebruiken om in startpositie te komen. Daardoor besloot de verkeersleiding dat het luchtvaartuig een backtrack moest maken op de runway. Dit wil zeggen dat het taxiën gebeurde op de landingsbaan tegen de opstijgingsrichting in om op het einde 180 graden om te keren en als dusdanig in vertrekpositie klaar te staan.
De landingsbaan is op dat moment slechts 500 meter ver zichtbaar, de overige 2500 meter ligt in de dikke mist en daardoor is de bemanning voor 100 procent afhankelijk van de radiocommunicatie.
Fatale vergissing
Terwijl de KLM over de startbaan rijdt volgt de PanAm kort daarna op dezelfde weg. De toren instrueert de PanAm om net voorbij de helft van de startbaan de afslag C3 te nemen naar de parallel gelegen taxibaan die vanaf dat punt wel beschikbaar was, maar de bemanning mist deze afslag en blijft op de runway verder rijden.
Op dat moment vertrekt de KLM. In een heldhaftige poging lukt het de bemanning om het vliegtuig in de lucht te krijgen maar het komt te laat. De staart van het toestel ploegt een lange groef door het PanAm-toestel dat op dat moment de afslag C4 aan het nemen is. Beide toestellen vatten vuur en de KLM stort wat verder neer.
De botsing gebeurde tussen de intersecties C3 en C4 en het is precies 17.06 uur op het moment van de dodelijke crash.
Geïnteresseerd in Tenerife? Word dan lid van de grootste Tenerife-familie!
Abonneer u op onze nieuwsbrief en blijf steeds op de hoogte van het nieuws op Tenerife.
Vul hieronder uw voornaam en een geldig e-mailadres in. Klik daarna op Abonneren.
