Een eiland staat voor romantiek en verleiding, voor rust en sfeer, voor strand en water, voor vakantie en ontspanning. Dit zijn de kernwoorden die de harten van iedere lezer moeten veroveren bij het lezen van de beschrijving van een stukje land in de oceaan. Bij het lezen ervan moet je je in gedachten onmiddellijk kunnen verplaatsen naar deze exotische bobbel met een hoge punt er bovenop.
Maar niet alles is bloemengeur en zonnestraal, soms ligt het gevaar dichtbij om een hoekje te loeren. Soms zoek je dat zelf op en kom je dichter bij een incidentele toestand dan je zelf denkt.
Ongevallen gebeuren steeds in relatie met de drie O’s: onverschilligheid, onvoorzichtigheid en onwetendheid. Eén van deze criteria is altijd voor 99% procent verantwoordelijk wanneer je de dieperik in tuimelt of als je het hoofd niet meer boven water kunt houden. En precies over dat laatste wil ik het hebben.
Een eiland is omringd door water, nogal wiedes … en daardoor is er een lange kustlijn waar overal strandjes, rotsformaties en walletjes opduiken die uitnodigen tot waterplezier. En waar water is kun je verdrinken.
Bij verdrinking sterft een mens aan zuurstofgebrek door contact met het water. Men spreekt van verdrinking wanneer dit gebeurt door een overvloed aan vloeistof in de longen of bij verstikking door onderdompeling.
Wat sterven er veel mensen de verdrinkingsdood op Tenerife. Zoveel zelfs dat de gemeente Adeje een expertenteam heeft gevraagd om nader te onderzoeken wat, waarom en vooral hoe deze incidenten uit de wereld kunnen geholpen worden. Maar wij wachten niet op deze expertise en denken zelf even na over hoe je de risico’s op verdrinking kunt verminderen.
Bij een zware zeedeining of mar de fondo ontstaan er gigantische golven op de oceaan en een eiland is daar langs alle kanten bijzonder gevoelig voor, vooral dan de regio waar de zeewind het eiland in alle hevigheid bereikt. Dan stomen gigantische watermassa’s het eiland op en verwateren ze alles en iedereen die zich in deze omgeving bevindt. Dit fenomeen werd eerder reeds beschreven in het artikel WEERFENOMENEN 1.
Ga nooit zwemmen onder deze omstandigheden, ook niet in de zeezwembaden. Deze nodigen weliswaar uit tot spectaculair zwemplezier maar staan ook garant voor een dodelijke afloop.
Je vermijdt best waaghalzerij door je te verplaatsen over rotsformaties die de grens afbakenen tussen land en water. Golven duiken op uit het niets en je bent een vogel voor de kat wanneer er een rolgolf over je heen raast. Nergens heb je houvast en tegen een dergelijke watermassa kun je niets beginnen.
Op 7 april 2017, in het gebied dat bekend staat als El Sifón tussen de stranden van Las Gaviotas en Las Teresitas buiten Santa Cruz, werden twee mensen van de rotspartijen geslagen. Een heeft het overleefd, weliswaar zwaar gekwetst, de ander is later levenloos teruggevonden.
Een dag eerder, op 6 april verdronk een man aan het strand Playa de la Burra in Las Galletas en op 5 april is een zwemmer verdronken nabij Playa de Almágica in het noorden.
Op 29 maart 2017 werden drie mensen uit het zeezwembad in Puerto de la Cruz weggespoeld door een reuzengolf. Twee zijn verdronken, een blijft vermist. Dit toont aan dat je bij een mar de fondo nimmer het zeewater mag opzoeken. Mensen zoals jij en ik blijven klein en fragiel tegenover al dat grove watergeweld.
Op jaarbasis heeft Tenerife een gemiddelde van een twintigtal verdrinkingen. Als deze trend zo doorgaat zal dat gemiddelde in 2017 ruim overschreden worden. Vandaar mijn oproep om niet te gaan zwemmen en kinderen van de waterlijn weg te halen als er een zware zeedeining staat. Hoe spectaculair dit fenomeen ook moge wezen.
De zeewatertemperatuur speelt ook een rol bij waterincidenten. De zonnige en warme omstandigheden verleiden menig individu om een afkoelende duik te nemen in de oceaan. Technisch gezien blijft het water, vooral in de winterperiode, koud en is dit mede de oorzaak van een hartfalen tijdens het zwemmen. Op 16 januari 2017 is een 86-jarige Belgische toerist om het leven gekomen gedurende een zwempartij in Playa del Camisón door een koudeshock die een hartstilstand heeft veroorzaakt.
Koudeshock is een reactie van het lichaam door een plotselinge onderdompeling in koud water. Hierbij zal het slachtoffer naar lucht happen, gevolgd door forse hyperventilatie die tot ruim 5 minuten kan aanhouden. De bloeddruk en hartslag stijgen dan snel, waardoor hartritmestoornissen kunnen optreden. De koudeshock zorgt er ook voor dat mensen niet kunnen blijven zwemmen en daardoor verdrinken.
Je zou verwachten dat deze koudeshock op Tenerife ondenkbaar is vanwege de hogere watertemperatuur. Met een slordige 19 °C in de winter en ruim 23 °C in de zomer zul je zeker niet bevriezen, maar medisch-technisch gezien is het water koud. Als je gaat zwemmen daalt de normale lichaamstemperatuur. Hoe langer je zwemt, hoe meer het lichaam afkoelt. Daardoor gaat het lichaam na een langer waterverblijf rillen. Dat zijn de eerste onderkoelingsverschijnselen die het belletje moeten doen rinkelen dat je je lichaam opnieuw moet opwarmen. Op dat ogenblik kom je best uit het water.
Waar je ook kunt verdrinken is in een barranco. Er zijn duizenden kloven op het eiland die naar beneden wijzen. Ideale wandelpaden met een verhoogde moeilijkheidsgraad die geoefende (!) wandelaars uitdagen om deze te betreden.
Als het daarboven begint te regenen dan stroomt alles naar de glooiingen en wordt het verzamelde water op natuurlijke wijze naar beneden afgevoerd. De waterstroom die zich op dat ogenblik exponentieel gaat ophopen raast als een gekke stier de hellingen af. Sta je op dit pad, dan kun je het vergeten. De kracht en de snelheid zijn zo immens dat je er machteloos tegen staat. Vermijden dus.
Daarmee heb ik bij de geachte lezer één ‘O’ weggewerkt. Onwetendheid.
De twee andere, Onvoorzichtigheid en Onverschilligheid moet je zelf wegschilderen.
UPDATE 2 mei 2017
In het eerste kwartaal van 2017 kwamen op de Canarische Eilanden reeds 27 personen om het leven door verdrinking. Dit is het triest record en het hoogste cijfer van alle Spaanse regio’s.
UPDATE 13 augustus 2017
En nog blijft het kwaad voortduren. In de eerste twee weken van augustus 2017 tellen we vier overlijdens door verdrinking op Tenerife. In onze buureilanden is het ook niet goed: 5 doden op Fuerteventura, 2 op Gran Canaria en 1 op La Palma maken een totaal van 12 verdringen op 14 dagen op de Canarische Eilanden.
UPDATE 18 september 2017
Tot op vandaag telt het aantal verdrinkingen op alle eilanden samen een totaal 57 stuks. Dat is 14,7% van alle verdrinkingen met dodelijke afloop op het Spaanse grondgebied en de derde plaats op deze weinig benijdenswaardige lijst na Andalusië (67 doden of 17,3%) en Valencia (58 doden of 14,9%).
UPDATE 14 maart 2018
Dit artikel is nog geen jaar oud en we moeten opnieuw updaten met slecht nieuws.
Op maandag 12 maart 2018 zijn in Adeje twee mensen verdronken. De eerste noodoproep kwam binnen om 14.24 uur met de mededeling dat een 79-jarige Brit door zwemmers in een hotel in Calle Londres uit een zwembad werd gehaald. Een dokter die toevallig ter plaatse was, begon onmiddellijk met reanimatie, die kort daarna door het noodteam werd overgenomen. De man kon uiteindelijk niet meer gereanimeerd worden.
Even later, om 18.37 uur, werden de hulpdiensten opnieuw gewaarschuwd door een incident waarbij een 70-jarige Duitse toerist met een hartstilstand op Playa Fañabé uit zee was gered. Een helikopter landde op het strand en de dokter probeerde onmiddellijk de man te reanimeren, maar ook in dit geval heeft het slachtoffer niet gehaald.
UPDATE 2 mei 2018
Achttien (18) doden door verdrinking op Tenerife alleen in het eerste tertiaal van 2018. Dat is 23% van alle verdrinkingen in Spanje waar in het totaal 69 mensen het leven lieten bij waterincidenten. Niettegenstaande 18 doden is dit cijfer beter dan dit van dezelfde periode anno 2017, waarin 31 doden vielen. Maar het is dan weer slechter dan het cijfer anno 2015 waarin ‘slechts’ 16 personen verdronken op Tenerife.
Deze cijfers werden ons bekendgemaakt door Real Federación Española de Salvamento y Socorrismo.
UPDATE 19 september 2018
* Een vijfjarig Brits kindje is verdronken in het zwembad van het Paradise Parkhotel in Los Cristianos. De hulpdiensten werden rond 15.40 uur naar het Paradise Parkhotel werden geroepen met de melding dat een kleine jongen bewusteloos uit het water was gehaald. Alle pogingen om het jongetje te reanimeren waren vruchteloos en werd door de spoedarts ter plaatse dood verklaard.
* Een week voordien, op 10 september werd een 86-jarige man levenloos het het gemeentelijk zwembad van Buenavista del Norte. De hulpdiensten waren snel ter plaatse maar hulp kon niet meer baten. Hij was reeds overleden.
* Op 14 augustus stierf een 68-jarige man in de kustwateren nabij Playa de Los Troches in La Laguna. De man was snorkelend aan het speervissen toen hij lichamelijk in moeilijkheden kwam. Een politie-agent die getuige was van het gebeuren heeft de man uit de oceaan kunnen halen toen hij vaststelde dat het slachtoffer geen pols meer had. Toegesnelde medische hulp heeft geprobeerd om de man te reanimeren, maar na tal van reanimatiepogingen is de man overleden verklaard.
* Op 2 augustus is een 47-jarige Duitser verdronken in de kustwateren vlakbij Playa de Tamadite aan de noordkust in het Anagagebied. De hulpdiensten werden kort na 17.00 uur opgeroepen met meldingen dat de man in moeilijkheden was gekomen tijdens het zwemmen en niet in staat was om uit het water te komen. De man werd gereanimeerd op het strand en stabiel gehouden gedurende de vlucht per helikopter naar Los Rodeos. Het hart heeft het uiteindelijk toch begeven en de arme man stierf gedurende de rit per ambulance naar het ziekenhuis.
ANNO 2019
Het aantal sterfgevallen door verdrinking op de Canarische Eilanden neemt met 9% toe tot 24 voor de eerste zes maanden van dit jaar 2019. Dat is vier drenkelingen per maand, een gelijk aantal als in 2018, maar slechts de helft van het rampjaar 2017.
Van de verdrinkingen met dodelijke afloop is 87% een man en 13% een vrouw. Gran Canaria staat bovenaan de statistieken, met 8 verdrinkingen, 5 slachtoffers vielen er in de wateren rond Tenerife en 5 op Fuerteventura. De resterende slachtoffers vielen op de kleinere eilanden.
Vijfenzeventig procent van de geïdentificeerde overledenen zijn buitenlanders: het Verenigd Koninkrijk (2), Duitsland (2), Italië (1), Noorwegen (1), Zweden (1), Nederland (1) en Rusland (1). Vierenvijftig procent van de overledenen zijn volwassenen, terwijl 29 procent ouder is dan 60 jaar. De stranden blijven de meest dodelijke ongevallenlocaties, met 59% van de gevallen, gevolgd door havens en andere kustgebieden (37%) en zwembaden (4%).
De helft van de onfortuinlijke slachtoffers kwam om gedurende de dag, 21% overleed in de voormiddag en 4% ’s nachts. 46% waren zwemmers, 21% vissers, 12% duikers en 13% watersporters. De overige 8% wordt met een andere categorie gelinkt.
Het platform herinnert eraan dat verdrinking de belangrijkste doodsoorzaak op de Canarische Eilanden is, nog meer dan het aantal dodelijke verkeersslachtoffers.
ANNO 2020
Het platform ‘Canarias, 1.500 km de Costa’, herinnert eraan dat het vanaf 14 maart 2020 verboden was om te zwemmen in zee of in het zwembad door de dreiging van het Covid-19-virus.
Dit betekent dat er geen verdrinkingen zijn geweest op de eilanden sinds 8 maart, toen een Hongaarse toerist zijn dochter wilde redden aan het strand van Guayedra (Gran Canaria), met als gevolg de verdrinking van de vader wiens lichaam nog niet is gelokaliseerd.
Ondanks deze ongewone omstandigheid bedraagt het maandelijkse sterftecijfer in de kustwateren van de Canarische Eilanden gemiddeld 4,3 zwemmers, een iets hoger cijfer dan het jaar ervoor, dat 3,7 per maand bedroeg.
Het totale aantal verdrinkingen in de eerste drie maanden van 2020, met inbegrip van de 13 doden, bedraagt 52. Van de dodelijke verdrinkingen was 77% mannelijk en 23% vrouwelijk, wat een aanzienlijke stijging is voor de mannen: + 15%.
Per eiland is het sterftecijfer als volgt: Gran Canaria: 7 doden; Fuerteventura, 2; La Palma, 2; Lanzarote, 1; en La Gomera, 1 dode. Tenerife, El Hierro en La Graciosa, registreren geen sterfgevallen door verdrinking.
In het eerste kwartaal van 2020 was 62% van de geïdentificeerde sterfgevallen afkomstig van buitenlanders: Duitsland (4), Noorwegen (1), Zweden (1), Zwitserland (1) en Hongarije (1). De stranden zijn nog steeds de locaties waar de meeste dodelijke ongevallen plaatsvinden, met 65% van de gevallen, gevolgd door havens en kustgebieden (27%), zwembaden (6%) en natuurbaden (2%).
In een vorig leven heb ik geleerd om terughoudend om te gaan met sensationele onderwerpen zoals ongevallen, moorden, branden en incidenten met dodelijke afloop. Deze lijn trek ik vanaf nu door, omdat ik vind dat sensatie een voedingsbron is voor de sensatiegraaiers en voor de roddelpers. En daaraan wil ik niet deelnemen.
Wij laten de hulpdiensten hun werk doen en houden het respectvol voor de slachtoffers en hun naasten.
Indien er in deze reeks überhaupt toch nog artikelen verschijnen dan willen wij daarmee enkel de gevaren van het zwemmen in zee accentueren en het roekeloos gedrag van sommige zwemmers aankaarten.
