TEN BEL, DE TELOORGANG

Dit is het tweede deel in een minireeks over Ten Bel. Het inleidend artikel kun je HIER lezen.

Begin de jaren ’60, een onooglijke plaats nabij het kleine vissersdorpje Las Galletas, enkel fincas en cactussen sieren de stoffige buurt. Michel ‘Jhon’ Huygen plantte een vlag in dat gebied alsof hij het wilde claimen en jawel, in 1963 gaf hij het startschot van een massa-toeristisch experiment zonder voorgaande. Ten Bel, Tenerife-België, zal het epicentrum worden van vertier en onbezorgdheid waar honderdduizenden Vlamingen zich in de loop der jaren kwamen amuseren. 
Michel Albert Huygen begon met de bouw van Ten Bel. Eerst met het deel dat Carabela heet. Later volgden Eureka, Bellavista, Géminis, Drago, Frontera, Primavera, Maravilla en Alborada. In de hoogtijdagen van de jaren tachtig waren er zo’n 5.200 bedden beschikbaar voor vakantiegangers. Ten Bel herbergde tevens het eerste winkelcentrum in het zuiden van het eiland. Het gebied ligt ongeveer 19 kilometer van Arona en maakt er deel van uit. Er wonen ruim 7.000 mensen waarvan een groot deel in Ten Bel. Sinds 2010 is het aantal inwoners hier behoorlijk gedaald.
Het gebied werd stiefmoederlijk behandeld en het openbaar karakter zakte significant weg, de dieperik in.

Hierna, in het tweede deel van een reeks over Ten Bel kun je lezen hoe een leven wordt gedwarst door toevalligheden met een grondgerichte spiraal als gevolg en een catastrofaal orgelpunt als finale.

De teloorgang van Ten Bel heeft niets te maken met de teloorgang van de Waterhoek. Het zijn twee verschillende attributen die in twee verschillende toneelstukken verschijnen alhoewel ze één raakvlak hebben. Ze werden beiden gedomineerd door factoren die vanuit de kern zijn ontstaan; van binnenin zijn ontsproten. Weinig externe zaken hebben beide acts gedomineerd, de interne factoren waren daarentegen wel dominant aanwezig.

Het startschot van het massatoerisme op Tenerife werd gegeven in 1964 door een visionair, door iemand die op het gevoel afging. Het aanvoelen van hoe je zaken moet doen kun je onmogelijk in richtlijnen gieten en zo begon Michel Huygen aan zijn monsterproject. Het ethisch centrum zorgde voor succes na succes. Ten Bel was een toverwoord geworden, de goochelaar van dienst was Señor Jhon, later bijgestaan en opgevolgd door zijn zoon Jan die als lid van het directiecomité instapte in een vakantiecomplex zonder complexen.

We starten onze wandeling op de ‘Plaza Jhon Huygen’, eens het trotse centrum van Ten Bel. Het kloppende hart van toen heeft het infarct niet overleefd en ligt er desolaat bij. Vroeger was het groen en weelderig, vandaag is het bruin en stofferig. Elke dag waren er op het domein 25 hoveniers aanwezig om in het groenonderhoud en de netheid van de gemeenschappelijke tuinen te voorzien, nu is er niemand die zelfs nog eens komt kijken. Het bruisend ritme van weleer is verdwenen wanneer het orkest is gestopt met spelen.

De ondergang van Ten Bel is begonnen 10 jaar na de oprichting ervan. In 1973 krijgt Spanje en de rest van Europa te maken met de oliecrisis en bovendien leeft het land in een oorzakelijk verband met het dictatoriaal regime van president Franco waarbij de armzalige economie ook nog eens werd getroffen door een loeiharde inflatiecrisis. Deze periode valt ongeveer samen met de bouw van Maravilla en daardoor vallen de werken aan dat complex meer dan één keer stil.

Ten Bel was vooral nog niet volledig opgebouwd wanneer de inflatie scoorde en wanneer financiën en andere middelen daalden.

In één jaar tijd stegen de prijzen van bouwmaterialen met meer dan 50% en zwiepte de kostprijs van het bouwproject 75% naar omhoog. Door het feit dat de appartementen in 1973 werden verkocht tegen een vaste prijs – ook een verkoop op plan genoemd – kregen Michel Huygen en de zijnen een serieus cashflowprobleem binnen hun financieel beleid.

Waar meneer Michel, Jhon voor de Canariërs, eerst een soort afgod was voor de lokale bevolking omdat hij had gezorgd voor werkgelegenheid en een betere levensstandaard, krijgt hij vanaf 1975 tegenwind in de zeilen.

In 1975, na de dood van dictator Francisco Franco, breken in Spanje woelige dagen uit. De vakbonden konden zich ontdoen van het corporatistische juk en de communisten stookten een gigantisch vuur om meer te verdienen en minder te werken. Om de haverklap werden op Ten Bel werken in uitvoering onderbroken door de bouwvakkers om hun onvrede te manifesteren. Temeer omdat rond deze periode ook het bouwproject ‘El Chaparal’ in de steigers stond en de arbeiders op deze bouwwerf 40% meer loon zouden ontvangen. 

Maggy Van Dam, de flamboyante medewerkster van Michel Huygen die vanaf het begin aan zijn zijde stond, heeft op een bepaald moment de bouwvakkers tot de orde geroepen. Ze stelde voor om de bouwplanning verder af te werken zoals was voorzien en ze bood prompt 15% meer loon aan. Te nemen of te laten en diegenen die met dat voorstel niet akkoord gingen mochten onmiddellijk vertrekken (naar El Chaparal). Desondanks zijn er slechts twee weggegaan, de rest is gebleven.

Dit is naar grote waarschijnlijkheid de enige oorzaak die van ‘buiten af’ in het Ten Bel-verhaal is geslopen. Al de overige redenen van de neerwaartse spiraal moeten als oorzakelijk verband gezocht worden binnen de werking van Ten Bel.

Michel Huygen was rond deze periode ook veel in Congo. Hij wilde aan het Kivumeer een nieuw resort bouwen, midden in de brousse en ver van enige luchthaven of bewoonde wereld. De tijd en de energie die hij bij Mobutu spendeerde kon hij niet besteden aan het Ten Bel-project en of dat nog niet genoeg was begonnen de investeerders in Ten Bel in de tweede helft van de jaren ’70, en vooral in het begin van de jaren ’80, hun ongenoegen te uiten. De eigenaars bleken niet meer te beseffen dat ze de huur van het aangekochte vastgoed ‘onder voorwaarden’ aan Ten Bel hadden overgedragen en dat zij daarvoor een vergoeding ontvingen van 10% van de verhuuropbrengst. Zij zagen het als hún eigendom in een verkaveling en dat was het in geen geval. Het was een soort timesharing avant la lettre.

Het geheel werd uitgebaat als een moderne comunidad en je mocht je stekje niet zomaar een ander kleurtje geven als je dat wilde. De eigenaars moesten zich houden aan de regels die zij hadden ondertekend. En bovendien werd Ten Bel strikt en streng bestuurd, ook wat betrof het onderhoud van de gemeenschappelijke delen.

Het rendement van de investering daalde met de jaren want de inflatie doet de inkomsten dalen en de uitbating wordt alsmaar duurder. Vooral de personeelskost slokt een groot deel van het budget op. Om dit het hoofd te kunnen bieden wordt er een werkingsbudget opgesteld waaraan de eigenaars 3,2% moeten bijdragen.

De eigenaars zijn niet tevreden met deze meerkosten en gaan zich verenigen. Wie vóór Huygen was is er nu tegen Huygen en ze weigeren in groep deze extra kost te betalen. Nochtans blijkt de netto-uitkering aan de eigenaars na deze aftrek nog meer dan 6% te bedragen. Goed betaald vind de bedenker en oprichter van Ten Bel, te weinig rendement denken de eigenaars. De perfecte vergelijking vind je terug in de verhouding ‘koop versus verkoop’ van iets. Als verkoper wil je de maximumprijs, als koper wil je liefst de laagste prijs betalen.

We zeggen en schrijven 1979. Talloze vergaderingen, tientallen voorstellen en een paar verzoeningspogingen gaan de mist in. Er volgt op diverse fronten een juridisch debacle. Voor Spaanse en Belgische rechtbanken worden procedures gevoerd en de spiraal die Ten Bel heet richt zich ten gronde. ‘Jhon’ Huygen was een visionair, hij ondernam met een visie maar was onbekwaam in sociale contacten en dito correlaties en dat zal hem duur te staan komen.

De eigenaars slaan een eigen weg in zonder zich te bekommeren over het exploitatiecontract die ze hadden afgesloten met Ten Bel en beginnen hun eigen stekje eigenhandig en op eigen verantwoordelijkheid te verhuren. Een aantal eigenaars verkopen hun investering omdat die niet het verwachte rendement oplevert. Ondertussen gaan de procedures voor de rechtbanken hun gang met aanklachten als ‘het onrechtmatig monopoliseren van de verhuur’ en ‘de stilzwijgende verlenging van het exploitatiecontract’. Nochtans verloopt alles volgens de spreekwoordelijke letter van de (Spaanse) wet, zegt Jan, zoon van…

Door al het juridisch gedoe en gekibbel loopt Ten Bel achter met de uitbetalingen van de huuropbrengsten en lopen de spanningen op. Eigenaars laten midden in de nacht de sloten veranderen, er worden her en der relletjes geschopt en finaal laat Ten Bel een omheining optrekken en stuurt een bewakingsfirma op pad om rebellerende eigenaars buiten te houden. De politie erbij halen was geen optie omdat die mannen maar ter plaatse komen indien er een misdrijf wordt gepleegd. En hier is geen sprake van een misdrijf.

De orde en de netheid van de gemeenschappelijke openbare delen verliest op dat ogenblik aan kracht en aan belangrijkheid door de ontbrekende financiële mogelijkheden. Daardoor schakelt de verloedering nog een versnelling hoger. Ondertussen worden er juridische veldslagen gevochten. Er zitten bressen in de contracten en de aanvallers maken daarvan gebruik om de vestiging aan te vallen en binnen te dringen.

Onrechtmatige hypotheken, piepkleine rendementen, hoge kosten, nooit verleden koopaktes, waardeloze aandelen en een niet-transparante bedrijfsstructuur doen de Ten Bel-directie de das om.

In 1988 worden Michel Huygen, zoon Jan en schoonzoon Karel Vissers doorverwezen naar de correctionele rechtbank op beschuldiging van oplichting en misbruik van vertrouwen. Twee jaar later, in 1990 worden ze alle drie vrijgesproken van deze feiten zonder dat het openbaar ministerie had aangedrongen op een strafmaat.

De aanklagers gaan in beroep. Ten Bel begint te zwalpen, het is nog een kwestie van tijd eer het schip zal opgeslorpt worden door de golven die het Canarische eiland Tenerife omgeven, want de exploitatie van het geheel is reeds geruime tijd verlieslatend. Ook de touroperators kunnen het Ten Bel-project geen nieuw leven inblazen. Ook niet Marcel Vangeel, de CEO van het Oostendse Thermae Palace kan hier geen soelaas brengen. Temeer omdat Vangeel stierf aan een hartaanval vooraleer hij het volledige project op een nieuw spoor had kunnen zetten.

Wie dacht dat het verhaal hier een einde kent heeft het verkeerd voor. Het vervolg van het verhaal is dat een Majorcaanse hotelgroep de uitbating overnam en het boeltje nog meer heeft uitgezogen. Helemaal leeggemolken laten ze Ten Bel voor wat het is en vertrekt deze groep met de noorderzon.

De resterende eigenaars, nu niet meer gehinderd door en gebonden aan de strakke contracten met Ten Bel, verkopen ‘en masse’ hun eigendommen. De verschillende complexen gaan over in woongemeenschappen die wettelijk geregeld worden door de ‘syndic’ of comunidad die systematisch de residentiële domeinen omheind. De openbare gemeenschappelijke delen worden geclaimd door de gemeente Arona. In 2008 wordt politiek geëngageerd en financieel geïnvesteerd in het gebied. Daarna viel het allemaal weer stil door een nieuwe economische recessie en de verloederde plaatsen bleven er even verloederd bij liggen. Je weet wel welke plaatsen ik bedoel; deze die Annemie uitvoerig heeft getoond in haar mislukte reportage ‘Overwinteren in Tenerife’.

Ooit was er sprake dat er een 5*-hotel zou gebouwd worden op deze plaats en dat er bij dit nieuwe project een ex-voorzitter van Real Madrid zou betrokken zijn. Maar dat ‘ooit’ is nooit meer teruggekeerd.

Op 24 januari 1992 wordt de toen 75-jarige Michel Huygen uit het niets veroordeeld door de achtste kamer van het Hof van Beroep van Antwerpen tot vijf jaar gevangenisstraf en een boete van 180.000 BEF voor zwendel. Zijn zoon Jan en zijn  schoonzoon Karel Vissers worden beiden veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf met één jaar opschorting en een boete van 60.000 BEF. Negenenzeventig burgerlijke partijen hebben hun slag thuisgehaald en worden één frank morele schadevergoeding toegekend.

EPILOOG

Het gebied ligt ongeveer 19 kilometer van Arona en maakt er deel van uit. Er wonen ruim 7.000 mensen waarvan een groot deel in Ten Bel. Sinds 2010 is het aantal inwoners hier behoorlijk gedaald.
Het gebied werd door de gemeente Arona steeds stiefmoederlijk behandeld en het openbaar karakter zakte significant weg, de dieperik in.
Niet iedereen was en is gelukkig met het wegkwijnen van een locatie die ooit als toonvoorbeeld voor het massatoerisme in Tenerife had gediend. Maar er is nu ook goed nieuws.
In het Canarisch Staatsblad, het BOC nº 25 van vrijdag 6 februari 2015 is een decreet verschenen waarin de herwaardering van het gebied wordt beschreven en aan welke criteria de renovaties moeten voldoen.
Daarin staan 45 actiepunten die passen in het Bijzonder Plan van Aanleg. De inplanting van een nieuw park of plein, aanpassing van de wegen in het commerciële centrum, de aanleg van een fietspad, verbetering van de kruispunten, aanleg van voetpaden, renovatie van opritten en aanpassing van openbare parkeerplaatsen.
Ook op commercieel vlak wil men de bestaande infrastructuur nieuw leven inblazen. Een nieuwe exploitatie van het commercieel terrein naast de Avenida Jose Antonio Tavio en nieuwe tennisbanen en paddle courts zijn daar het voorbeeld van. Verder is er een Shopping Center voorzien in Punta del Viento, een commerciële uitbating van twee verdiepingen hoog. In de huidige sportzaal komt er een compleet uitgeruste fitnessruimte met sportwinkels in de rand ervan. Er is ook sprake van een nieuw winkelcentrum naast de Polyphemusstraat; de vraag is enkel: wordt dat niet een beetje te veel? Wat wel ruimte zal scheppen is de herinrichting van het verkeersvrije gebied rond ‘Polyphemus Ten Bel’ waarbij het gebied zal verbonden worden door een magisch vierhoekig plein.

David Perez, gemeenteraadslid van Arona, vindt dat het verlies van duizenden bedden op de Costa moet afgewend worden en dat het nu hoog tijd wordt om deze plek op te waarderen met een diepgaande en goed overdachte transformatie.

Of laten wij het over aan de diverse ‘verenigingen van eigenaars’ die reeds lang geloven in de leefbaarheid van hun complex en reeds vele jaren investeren in de renovering van hun Ten Bel-complex. 

Op deze manier gaat het werk van wijlen Michel ‘Jhon’ Huygen misschien toch niet verloren en kan de Vlaamse visionair en bouwheer na meer dan 50 jaar sinds de start van Ten Bel  in een mooi gedenkhoekje geplaatst worden. Of misschien kan de ‘Plaza Jhon Huygen’ opnieuw opgewaardeerd worden. Gewoon … als eerbetoon!

Het volledige verhaal werd gepubliceerd in het rijk geïllustreerde e-book ‘De Geschiedenis van Ten Bel’.
Geïnteresseerd? HIER staat er meer informatie en kun je het boek kopen.

Een historisch correct gereconstrueerd boek waarin getuigenissen staan van tientallen mensen.
Medewerkers, intimi, vrienden, klanten, zakenpartners en familie van Michel Huygen vertellen elk hun deel van het verhaal. De auteurs zijn op zoek gegaan naar de waarheid achter de schermen van deze onwaarschijnlijke geschiedenis.
De inhoud is zowel onthutsend als ontroerend, en zowel hilarisch als humoristisch.
Wat is er nooit gerealiseerd geweest in het Ten Bel-project? Wat was de reden van de teloorgang? Was Huygen een innemend mens? Wat met zoon Jan Huygen? Wat was het kapitaal en waaraan is het besteed geworden? Was er een kapitaaltekort? Is alle geld naar Ten Bel gevloeid? Wie is er op vandaag in het bezit van de aandelen? En wat zijn ze nog waard?

Veel vragen die in het boek een antwoord krijgen. Maar er is meer, veel meer …!