Supermaan… geen drukfout, en neen, ook geen relatie met Spider-man, Iron Man, Electroman of Batman. Super betekent in het Latijn ‘over’ of ‘boven’ en als voorvoegsel wordt het gebruikt om aan te duiden dat iets ‘beter’ of ‘groter’ is dan de gebruikelijke variant. In ons geval betekent dit een maan die 13% groter lijkt dan normaal.
Op dinsdag 14 juni 2021 staat de maan dichter bij de aarde dan gebruikelijk en resulteert niet alleen in een vergroting maar ook in een verheldering van het hemellichaam. De maan weerkaatste tot 14% meer licht en leek 7% groter dan normaal. In de nacht van 24 op 25 juni is de volle maan opnieuw aanwezig en kleurt deze roze, daarom wordt deze Superluna de fresa of Aardbeienmaan.
Dicht bij de aarde
Waarom de maan plotseling groter wordt en meer gaat schitteren kan uitgelegd worden door de omgekeerde kwadratenwet. Dat is in de natuurkunde een wet die aangeeft dat een grootheid omgekeerd evenredig verloopt met het kwadraat van de afstand tot de bron van die grootheid. Pfff …
In menselijke taal is dit als volgt uit te leggen: De maan omschrijft een ellipsvormige baan rond de aarde en komt in de ene korte kromme heel dicht bij de aarde. Dit wordt het perigeum genoemd. Het tegengestelde punt, de verste kromme heet het apogeum maar dat heeft niets te maken met een opgezwollen maan.
Verschillende namen
De volle maan in juni wordt ook wel de Aardbeienmaan of Rozenmaan genoemd. Aardbeienmaan omdat deze samenvalt met het plakseizoen van de aardbeien, Rozenmaan omwille van de roodachtige kleur in deze tijd van het jaar. Andere culturen noemen deze maanverschijning Hete Maan vanwege het begin van de zomerhitte. De oude Europese naam voor de Volle Maan in juni is de Mead Moon of de Honey Moon. Dat komt van de drank die werd gemaakt van water en gistende honing. Op het zuidelijk halfrond wordt deze Volle Maan ook de Lange-Nacht-Maan genoemd.
Richard Nolle
De naam ‘supermaan’ werd door astroloog Richard Nolle in 1979 gegeven en gedefinieerd als, ik citeer: “een nieuwe of volle maan die zich voordoet tijdens haar dichtste, of binnen 90% van zijn dichtste, nadering tot de aarde in een gegeven baan of perigeum”. Of anders gezegd: de aarde, de maan en de zon staan in lijn, met de maan op de kortste afstand tot de aarde”.
Tenerife, the place to be
De meest spectaculaire plaats ter wereld om naar het heelal te kijken en het universum te inspecteren is Tenerife; dit is een algemeen gekend gegeven. Meermaals waren wij de stille getuigen van spectaculaire hemelfenomenen omdat wij hier hoog en droog, bij een wolkeloze en stofvrije hemel iedere keer opnieuw het heelal kunnen aanschouwen.
Dit bijzonder natuurfenomeen heeft bijna geen invloed op de getijden. Er is sprake van een paar centimeter tot een paar tientallen centimeter extra verschil tussen eb en vloed, afhankelijk van de plaats op aarde.
Sprookjesnachten
Er is ook geen enkele aantoonbare relatie tussen het supermaanverschijnsel en door complottheorieën veronderstelde natuurrampen. Er zullen niet meer baby’s geboren worden, of er zullen niet meer of niet minder aardbevingen zijn, of er zullen geen exuberante voorvallen plaatsvinden die veroorzaakt worden door een supermaan. Deze complottheorieën zijn pogingen om bepaalde gebeurtenissen, ontwikkelingen of toestanden als het resultaat van een samenzwering te verklaren. Dit is je reinste larie en apekool.
Deze supermaan zal wel voor een sprookjesnacht zorgen en het sterrenkundig fenomeen zal fotografen wereldwijd inspireren, geloof mij maar. Veel fotolenzen en camerasystemen zullen zich naar deze opkomende maan richten om het schouwspel vast te leggen voor ons nageslacht.
Vooral bij het opkomen, wanneer zij uiterst dicht aan de horizon staat, is het verschil in grootte en schittering het best te zien. Eenmaal de maan hoger aan de hemel staat valt het verschil nauwelijks meer op. En dan wordt ze weer groter, net vooraleer ze uit het zicht verdwijnt en ondergaat aan de evenaar.
Hype
Een ‘Supermaan’ is dus niets meer dan een ‘Super-hype’. Voor sterrenkundigen bestaat het woord supermaan trouwens niet. Een verband tussen rampen op de aarde en het al dan niet dichterbij staan van de maan is ook niet terug te vinden en dat de maan fysiek groter wordt is ook een onwaarheid.
Toch blijft een supermaan een prachtig ding om naar te kijken, ook met het blote oog.
Een supermaan is geen officiële astronomische term. Ook niet ‘volle wolvenmaan’. Neen, dit is een historische term, afkomstig uit de boerenalmanak anno 1792. Traditioneel wordt de eerste volle maan in de januarimaand zo genoemd, vermoedelijk vanwege wolven die in het donker bij volle maan zouden gaan huilen.
