Wij kennen geen enkele taal waarin het Spaanse woord siesta niet is overgenomen. In het Nederlands is dit vreemde woord een leenwoord waarvan de oorspronkelijke vorm niet is aangepast aan de fonologie, de morfologie en de spelling van het Nederlands. Dus helemaal niet te verwarren met barbarismen of met bastaardwoorden. En er zijn nogal wat Spaanse woorden die wij hebben overgenomen. Denk maar aan lokale gerechten met namen als paella, tapas, aioli, sangria, calamares en gambas.
Daarnaast zijn er ook woorden die ontegensprekelijk verbonden zijn met Latijns-Amerikaans culturen en als dusdanig ook met de Spaanse taal. Wij herkennen deze woorden als geen ander als we het hebben over macho, sombrero, siësta, poncho en salsa.
Omgekeerd, zijn er in het Spaans veel minder Nederlandse leenwoorden terug te vinden. De enige woorden die nog wijzen naar het Nederlands zijn orang-oetan (orangután), soja (soya) en palissander (palisandro), overgenomen toen de Nederlanders in de 16de eeuw in contact kwamen met de Spanjaarden die gevestigd waren in Oost- en West-Indië. Wat veel mensen niet weten is dat het typisch Spaanse woord flamenco is afgeleid van het Nederlandse woord ‘Vlaming’. Dit woord stamt uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog en slaat op de grote groepen zigeuners die in die tijd naar Spanje trokken. De Spanjaarden dachten dat deze mensen ‘Vlamingen’ waren, dus werden ze flamencos genoemd en naar hen de beroemde Spaanse zigeunerdans.
Ze hebben allemaal wel een historische achtergrond, maar het korte woordje siësta spreekt het meest tot de verbeelding en hoeft daardoor wat meer aandacht.
De siësta is een tijdspanne overdag waarin het werk onderbroken wordt en er gerust en zelfs geslapen wordt. De siësta wordt ergens tussen 14.30 en 17.00 uur gehouden, na het nuttigen van het middagmaal of de lunch; in Tenerife spreekt men over el almuerzo.
Vooral in de zomer en op het platteland wordt deze traditie nog in ere gehouden. Niet iedereen gebruikt de rusttijd om een uiltje te vangen. Veel mensen blijven na de lunch gezellig socializen vooraleer terug aan de slag te gaan.
Als we op zoek gaan naar de etymologie van het woord siësta dan krijgen we volgende uitleg:
Ontleend aan Spaans siesta ‘middagslaapje’ [voor 1589; Corominas], eerder ‘zesde uur, d.w.z. tijdstip waarop het gezien de hitte verstandig is te rusten’, ontwikkeld uit de verkorting sexta van Latijn sexta hōra ‘het zesde uur’ na zonsopgang oftewel ‘midden op de dag (door de Romeinse onderverdeling van de dag in twaalf uur, van zonsopkomst tot -ondergang)’. Sexta, de vrouwelijke vorm van sextus ‘zesde’ is afgeleid van sex, dat verwant is met jawel, zes.
We weten met zekerheid dat de siësta voorkomt in de elfde eeuw en door de jaren heen een echte gewoonte in Spanje is geworden. We weten ook dat een echte siësta tussen de 15 en 30 minuten duurt en dat het een moment is om te rusten zodat er nieuwe energie kan worden opgedaan voor de rest van de dag.
Hebben wij dit in onze moderne maatschappij en bij de voortrekkers van industrie en nijverheid niet als voorbeeld horen aanhalen? Een kort rustmoment op de werkvloer pept werknemers voldoende op om de rest van hun dagarbeid gemotiveerd en geconcentreerd te beleven. Het tijdsverlies wordt ruimschoots teruggewonnen na een hazenslaapje. Een bijkomend voordeel is dat dergelijk rustmoment garant staat voor minder hartziekten.
Hoe de siësta is ontstaan kan niet met zekerheid gesteld worden maar historici gaan ervan uit dat het verhaal van San Benito uit de elfde eeuw het meest aanvaardbare moet zijn. De Romeinen telden de uren na zonsopkomst en daaruit bleek dat het zesde uur het middaguur was. In het Latijns en ook in het Spaans is dit la sexta hora. Gedurende dit moment deed men er goed aan om zich rustig en in alle stilte bezig te houden. Zo kreeg je meer energie voor de rest van de dag. Dit gebruik werd door de kloosterlingen van verschillende ordes overgenomen en werd later door de gelovige bevolking als voorbeeld opgevolgd.
Wat er ook met de siësta gebeurt, wat je er ook over denken mag, iedereen is ervan overtuigd dat een tussenstop in het arbeidsprogramma een positief en krachtig middel is om het tweede deel van de dag na een dutje met succes her op te bouwen, met als resultaat meer fysieke kracht en een opgedreven mentale motivatie. Alle bazen content, wij ook.
