Waarom beginnen namen van vulkanen op de Canarische Eilanden veelal de letter T?
Teide, Teneguía, Timanfaya, Tinguatón, Tao, Tagoro, Taburiente, Tajogaite, en ga maar zo verder … de lijst van vulkanen op de Canarische Eilanden die met een T beginnen is lang. Wij vragen ons af waarom de eenentwintigste letter van het alfabet zo aantrekkelijk is om de vurige bergen een naam te geven die begint met een T.
Het antwoord ligt in de wortels van de traditionele toponymie van de eilanden, zegt Maximiano Trapero, hoogleraar Spaanse filologie, een eminente taaldeskundige en auteur van het (woorden)boek Los guanchismos. Diccionario de toponimia canaria, een naslagwerk dat werd bekroond door de Koninklijke Spaanse Academie.
Namen blijven behouden
De taal of talen die door de oorspronkelijke bewoners van de Canarische Eilanden werden gesproken, zijn volledig verloren gegaan, maar in de huidige toponymie van de eilanden zijn er veel namen overgebleven. Deze namen vertegenwoordigen de grootste bijzonderheid van het Canarische taalkundig erfgoed in Spanje en in de gehele Spaanse wereld. De Spaanse verovering was geen aanleiding van een radicale breuk in de gebruiken en nog minder van het uitsterven van het inheemse ras, maar veeleer van een continuïteit en vermenging van de twee rassen en de twee talen: de toponymie is hiervan het onweerlegbare bewijs.
Guanchismos
De guanchismos zijn oorspronkelijke woorden, meestal namen, die we nog steeds terugvinden in de traditionele toponymie van de Canarische Eilanden en zijn oorspronkelijk afkomstig van de Berbers. Dit waren de eerste kolonisten die de Noord-Afrikaanse taal naar de Atlantische Eilanden brachten. In het Berbers komen de voorvoegsels ta-, te- en ti- overeen met het Spaanse vrouwelijke lidwoord: la. In werkelijkheid is het net iets ingewikkelder, maar niet relevant om die hier te beschrijven.
Teide
Wat betekent Teide? In zijn woordenboek benadrukt de taalgeleerde dat het antwoord daarop moeilijk te geven is omdat in het verleden niemand geïnteresseerd was in guanchismos en dat er daardoor ook geen aandacht werd besteed aan het woord Teide. Er bestaan wel verschillende theorieën. Een daarvan is dat aydi in het Berbers hond betekent en het afgeleide ta-aydi een kennel zou kunnen zijn.
Het toponiem van de Guanchen zou, vanuit het Berbers, kunnen worden geïnterpreteerd als kennel of plaats waar honden leven of waar honden in overvloed zijn. Het is nagenoeg bekend dat de Guanchen onder hun helse godheden, grote wollige honden hadden die ’s nachts verschenen met ogen die oplichtten als vuur. Die identificeerden zij als de duivel die in de grote vulkaan woonde, de vulkaan waar vuur uitkwam.
Tajogaite
In een referendum onder 4.300 mensen werd de nieuwe berg, die na de uitbarsting van de Cumbre Vieja op La Palma is ontstaan, Tajogaite genoemd.
Aan de lijst van vulkanen die beginnen met een T wordt er een nieuwe toegevoegd. De bijna 200 meter hoge berg die werd gevormd door de uitbarsting van de Cumbre Vieja op La Palma door 85 dagen vuur, lava en stof uit te braken, moest een naam krijgen. Een volksraadpleging bracht soelaas: Tajogaite kwam als winnaar uit de bus.
Dat stond deze week te lezen in een communiqué van het National Geographic Institute (IGN). Tagojaite behoort tot de gemeente El Paso en is gelegen ten zuiden van Los Romanciaderos, dicht bij Montaña Rajada.
Voor de mogelijke betekenis verwijst Trapero naar een andere auteur, de historicus van Tenerife Juan Bethencourt Alfonso (1847-1913). Bethencourt zegt dat gaite op Tenerife taart betekent, omdat de uitdrukking gaites de haran verwees naar de meelkoek die van varenwortels werd gemaakt. De uitdrukkingen gaites de tofe en tortas de tieso verwijzen naar gebroeide gofio die daarna werd geroosterd.
Als deze interpretatie waar is, zou de verwijzing naar Tagoja kunnen kloppen en gekoppeld kunnen worden aan een toponiem dat naar twee locaties op La Palma verwijst, een in Santa Cruz, de hoofdstad, en een in Barlovento.
HIER kan het woordenboek met guanchismos worden geraadpleegd
